راهکارهايي براي مطالعه و برنامه‌ريزي تحصيلي
تهيه يادداشت به جاي رونويسي
آنچه در طي سخنراني‌ها يا جلسات يادداشت مي‌کنيد،
مهم‌ترين پشتوانه‌اي است که در طي تحصيلات خود ذخيره مي‌کنيد؛ با اين وجود، افراد زيادي فقط هرچه را که ديکته مي‌شود، مي‌نويسند و براي خود يادداشتي تهيه نمي‌کنند.
توصيه‌هاي زير به راهکارهايي اشاره مي‌کند که مي‌تواند يادداشت‌برداري را به شروع با ارزشي براي درک مطلب درسي تبديل کند.
از پيامبر اکرم (ص) روايت کرده‌اند که فرمود:
«قيّدوا العلم. قيل و ما تقييده؟ قال کتابته»[1]
«دانش را در بند کنيد. عرض شد: بند کردن دانش چيست؟ فرمود: نگاشتنِ آن».
1- فقط رونويسي نکنيد
فقط آنچه را که روي تابلو يا تخته مي‌بينيد يا آنچه را که مي‌شنويد، ننويسيد.
خيلي ساده است که بدون تفکر و تعمق همه چيز را رونويسي کنيد. با کلمات خود و به روش خودتان بنويسيد.
وقتي مي‌توانيد جملات را به طور خلاصه در قالب لغات خودتان بنويسيد، از نوشتن جملات طولاني خودداري کنيد.
روند تصميم‌گيري راجع به لغاتي که مي‌خواهيد آنها را به کار بريد، ذهن شما را هشيار نگه مي‌دارد و آن را از خستگي و کسالت بيرون مي‌آورد.
2- طرح‌هاي گوناگون به کار گيريد
کاري کنيد که هر صفحه از يادداشت‌هاي شما با صفحات قبل از آن فرق داشته باشد.
انجام اين کار باعث مي‌شود که هر صفحه در خاطر شما بماند. تمام صفحه را پر نکنيد، بلکه جاي خالي براي اصلاحات بعدي و مطالب اضافي، باقي بگذاريد.
3- خودتان تصميم بگيريد که چه موقع مطلبي را بنويسيد
صرفاً به خاطر اينکه اطرافيان شما شروع به نوشتن کرده‌اند، چيزي ننويسيد.
مساله‌اي نيست اگر تنها کسي باشيد که مي‌نويسيد.
احتمالاً به‌زودي ديگران از شما تبعيت خواهند کرد!
هنگامي يادداشت برداريد که احساس مي‌کنيد مطلبي ارزش نوشتن و حفظ کردن را دارد.
4- همواره از خود سؤال کنيد
«از من انتظار مي‌رود که قادر به انجام چه کاري باشم؟» به گونه‌اي يادداشت برداريد تا به شما يادآوري کند که از شما چه انتظار مي‌رود، و به شما کمک کند تا انتظارات خود را برآورده کنيد.
نسبت به تمام سرنخ‌ها و اشارات در ارتباط با مطالبي که ممکن است بعدها در امتحان از شما خواسته شود، هشيار باشيد، و به اين اميد نباشيد که همه آن مطالب را بعداً به خاطر خواهيد داشت، بلکه آنها را روي کاغذ بياوريد.
5- نکات مهم يادداشت خود را برجسته تر بنويسيد
هر صفحه را به گونه‌اي بنويسيد که با يک نگاه، مفاهيم و نظرات اصلي مطلب، مشخص باشد.
از مدادهاي رنگي، کادرها، شبرنگ‌ها، طرح‌هاي مختلف و هر روشي که مي‌دانيد، استفاده کنيد تا نکات مهم، برجسته‌تر به نظر برسند.
به نکاتي که با استفاده از آهنگ صدا، حالات صورت و تکرار مطلب، مورد تاکيد قرار ميگيرند، توجه کنيد و کاري کنيد که يادداشت شما تمامي چنين تاکيدهايي را منعکس کند.
آهنگ صدا و مواردي از اين قبيل، به‌سادگي فراموش مي‌شوند، اما شما مي‌توانيد برداشت خود را از آنها به گونه‌اي که در هر صفحه يادداشت به طور برجسته‌اي خودنمايي کند، حفظ کنيد.
6- به محض دريافت فهرستي از عناوين سخنراني، فکر نکنيد که کار شما تمام شده است
بلکه به طور مداوم مطالبي به اين فهرست اضافه کنيد. بدين ترتيب آن را متعلق به خود کنيد (نه يک فهرست معمولي سخنراني).
از هر فرصتي استفاده کنيد تا اطلاعات داده شده روي فهرست را غني‌تر کنيد (حتي اگر انتظار فهرست مطالب ديگري را داريد که به اين فهرست پيوست شود، اميدوار نباشيد که همه چيز در آن به صورت کامل ذکر شده باشد، بلکه ممکن است که برخي از مطالب نيز از قلم افتاده باشد؛ پس خود شما يادداشت برداريد).
7- هرگاه به مطلبي بر مي‌خوريد که آن را درک نمي‌کنيد، سؤالات خود را درباره آن مطلب بنويسيد
به علاوه واکنش‌ها و نظرات خود را نيز بنويسيد؛ بدين ترتيب، يادداشت‌هاي شما گزارشي از افکار شما خواهد بود، نه فقط يک رونوشت از مطالبي که شخص ديگري بيان کرده است.
8- در صورت امکان، نوشته‌هاي خود را با نوشته‌هاي دو يا سه نفر ديگر مقايسه کنيد
اگر نظريه‌اي يا مطلبي از قلم افتاده است، به آن اضافه کنيد، و اگر مطلبي را به غلط يادداشت کرده‌ايد، آن را تصحيح کنيد.
9- به فاصله دو يا سه روز ديگر، قبل از اينکه معني پرسش‌ها و نظرات رمزي را که نوشته‌ايد، فراموش کنيد، نگاهي به يادداشت‌هاي خود بيندازيد
مروري به يادداشت‌هاي خود داشته باشيد و به طور منظم روي آنها کار کنيد، مطالبي را اضافه کنيد، اصلاحاتي را روي آنها انجام دهيد، مطالبي را توضيح دهيد و آنها را به منابع درسي ديگر ربط دهيد.
10- هر دسته از يادداشت‌ها را تبديل به فهرستي از سؤالات کنيد
اين سؤالات بايد منعکس کننده کارهايي باشند که از شما خواسته مي‌شود تا درباره موضوعات مورد نظر انجام دهيد، و خلاصه‌هايي را که شامل ساختار و اساس هر مبحث باشند، تمرين کنيد و به سؤالات مربوط به آنها پاسخ دهيد و از خلاصه‌ها به عنوان مطالب قابل دسترسي استفاده کنيد.
برگرفته از: 500 نکته درباره مطالعه. تاليف فيل ريس (1391). ترجمه بيتا عسگري. تهران. انتشارات مدرسه.
