براي يک انتخاب رشتۀ خوب: چه بايد کرد؟
قسمت اول (چه رشتهاي را انتخاب کنم؟)
رشتۀ خوب و بدنداريم «اگر ميخواهيد مهندسي برق شريف قبول شويد بايد ….»، «دکترهاي آينده!
به کلاس دوازدهم خوش آمديد»، «دانشآموزي که ميخواهد پزشکي قبول بشود، بايد …..»، «قبول شدن در رشتۀ حقوق يا روانشناسي شوخي نيست؛ بايد ….»
اگر کنکوري هستيد، حتماً در طي سالهاي دبيرستان بارها با چنين جملاتي روبرو شدهايد؛ جملاتي که به نحوي دانشآموزان را به سمت رشتههايي خاص سوق ميدهد و اين ذهنيت را در آنها ايجاد ميکند که بعضي از رشتهها بر ساير رشتهها اولويت دارند و تمام همّ و غم يک دانشآموز بايد اين باشد که در رشتۀ مورد نظر پذيرفته شود. اما بايد بدانيد که يک رشتۀ خاص، به تنهايي نه خوب است و نه بد؛ چرا که اگر کسي به رشتهاي غيرمعروف علاقهمند باشد، توانمنديهاي لازم را براي تحصيل در آن رشته داشته باشد و با دل و جان به مطالعۀ آن بپردازد، در رشتۀ موردنظر، يک نيروي کارآمد خواهد شد، و اگر به رشتهاي پر مخاطب علاقهمند نباشد و فقط به خاطر نگاه جامعه وارد آن رشته شود، شايد حتي نتواند در رشتۀ موردنظر خود فارغالتحصيل شود، و اگر هم فارغالتحصيل شد، در بازار کار موفق نخواهد بود و حداقل رضايت خاطر لازم را از رشتۀ تحصيلي و همچنين شغل خود نخواهد داشت.
به همين دليل، در انتخاب رشتۀ تحصيلي، بايد بسيار دقت و تامّل کنيد و حتي پيش از اطلاع از رتبۀ خود در آزمون سراسري، در اين زمينه تصميمگيري کنيد. توجه داشته باشيد که در انتخاب رشتۀ تحصيلي، دو هدف را بايد تامين کنيد:
الف) هدف فردي، که شامل اميال و آرزوهاي فرداي شماست.
ب) هدف اجتماعي و آرمانگرايانه، که در برگيرندۀ رشد و شکوفايي جامعه و خدمت به مردم است. فرد موفق کسي است که بتواند به گونهاي اين دو هدف (فردي ـ اجتماعي) را با يکديگر ادغام کند تا در نهايت نتيجهاي رضايت بخش به دست آيد. اينجاست که اهميّت بحث مشاوره تحصيلي ـ شغلي (با توجه به اينکه تحصيلات، اساس و پايه اشتغال هر فرد در آينده اوست) خود را نشان ميدهد.
بيشتر بخوانيد :
از استعدادها و تواناييهاي خود تا چه اندازه آگاه هستيد
در واقع، عقيده ما بر اين است که اگر فرد امکان اين را نداشته باشد که با اطلاعات صحيح و دقيق، دست به انتخاب رشته بزند، بدين معناست که نميتواند در آينده، شغل مناسبي داشته باشد؛ بنابراين، هر فردي بايد براي اجتناب از آسيبهاي رواني و مادّي ناشي از انتخاب نادرست رشته تحصيلي و به دنبال آن آينده شغلي خود، با رعايت مجموعهاي از موازين و اطلاعات، دست به انتخاب رشته بزند؛ زيرا در مراکز مشاوره به صورت تجربي ديده ميشود که افراد متعددي با شکايت از افسردگي مراجعه کردهاند و پس از بررسي ريشهها و علل افسردگي آنها مشخص شده است که اين اشخاص، با داشتن تحصيلات عالي و شغل به ظاهر مناسب، دچار نوعي رکود و سردرگمي هستند و همين امر در دراز مدت، باعث افسردگي آنها شده است؛ زيرا به آن رشته و به آن شغل، علاقه نداشتهاند. حتماً ميپرسيد وقتي رتبۀ شما اعلام نشده است و حتي از حدود آن اطلاع نداريد، چگونه ميتوانيد رشتۀ تحصيلي خود را انتخاب کنيد؟
ما نيز قبول داريم که رتبه، نقش مهم و اساسي در انتخاب رشته محل دارد، اما شما ميتوانيد تا زماني که از رتبۀ کنکورتان مطلع ميشويد، دربارۀ رشتههاي مختلف، اطلاعات کسب کنيد و، ضمن گفت و گو با والدين، دبيران و مشاوران مجرّب، توانمنديها و استعدادهاي خود را بهتر بشناسيد تا بتوانيد در مهلت محدود انتخاب رشتۀ دانشگاهي، دقيق ترعمل کنيد.
اينترنت، راهکاري مناسب براي کسب اطلاعات لازم يکي از بهترين منابع کسب اطلاعات دربارۀ رشتههاي دانشگاهي، سايت دفتر برنامهريزي آموزش عالي و سايت معاونت آموزشي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي است که در هر دو سايت، سرفصلهاي کليۀ رشتههاي دانشگاهي در اختيار همگان قرار داده شده است. همچنين بعضي از دانشگاهها در سايت خود رشتههاي دانشگاهي مرتبط با آن دانشگاه را معرفي کردهاند. بسياري از اوقات با جست و جوي اسم رشته مورد نظرتان در موتورهاي جست و جو، ميتوانيد اطلاعات متنوعي دربارۀ آن رشته کسب کنيد.
والدين، گزينهاي مناسب براي مشورت در انتخاب رشته بعد از خود داوطلب (و گاه حتي قبل از او) بهترين افرادي که يک داوطلب را ميشناسند و ميتوانند دربارۀ تواناييها و علايق وي نظر بدهند، والدين او هستند؛ والديني که از دوران کودکي در کنار او بوده و با روحيات و خصايص وي آشنا هستند؛ در ضمن، والدين از شرايط و موقعيت جتماعي و خانوادگي يک داوطلب به خوبي باخبر بوده و در نتيجه، بهترين افراد براي مشورت در يک انتخاب رشتۀ دقيق و مناسب هستند؛ البته والدين نيز بايد آزادي عمل لازم را به فرزندشان بدهند و بپذيرند که تصميم نهايي را بايد خود داوطلب بگيرد. آنها بايد به او اجازه بدهند تا درباره رشته تحصيلي و محل تحصيل مدّنظر خود، اطلاعاتي را کسب کند و با توجه به اين اطلاعات، دست به انتخاب بزند. گاهي والدين، فرزند خود را مجبور مي کنند تا رشته تحصيلي خاصي را انتخاب کند. اين والدين شايد به دنبال تحقق آرزوهاي خود هستند و فکر ميکنند که فرزندشان مسؤوليت دارد تا آرزوي آنها را برآورده کند.
بار ديگر ميگوييم که والدين براي مشورت، و نه تصميمگيري نهايي، گزينه بسيار مناسبي هستند. دبيران، کارشناساني آشنا با توانمنديهاي دانشآموزان دبيران دوران تحصيل داوطلب، به ويژه دبيران دوران دوم متوسطه، ميتوانند اطلاعات خوبي را دربارۀ توانمنديهاي وي در اختيارش قرار دهند. گاه يک دانشآموز، آن چنان در ايدهآلها و حتي مطلوبيتهاي جامعه غرق ميشود که از توانمنديهاي خود غافل ميماند، اما يک دبير، که به مدت يک سال تحصيلي با او بوده و با روند پيشرفت علمي وي آشناست، ميتواند ياور و قابل اعتمادي براي داوطلب باشد.
مشاوران متخصص، ياوري توانمند در مسير انتخاب رشته اين روزها مراکز مشاوره انتخاب رشته، مثل قارچ رشد ميکنند و زياد ميشوند و افرادي در آن به ارايه مشاوره ميپردازند که حتي متخصص هم نيستند؛ افرادي که به شما ميگويند با رتبهاي که کسب کردهايد در کدام رشته يا دانشگاه پذيرفته ميشويد؛ کاري که کمک مفيدي براي شما نيست؛ زيرا شما 150 انتخاب داريد و بالا و پايين زدن يک کدرشته نيز تاثيري در موفقيت شما ندارد؛ يعني، اگر رتبۀ شما 5000 شده باشد و انتخاب صد و بيستم شما رشتۀ زيستشناسي دانشگاه سمنان باشد، اما فردي ديگري رتبهاش 5001 باشد و انتخاب اولش زيستشناسي سمنان باشد، شما در اولويت قبولي هستيد؛ مگر اينکه در انتخابهاي قبلي خود (قبل از انتخاب صد و بيستم) پذيرفته شده باشيد.
آن چه شما از يک مشاور متخصص بايد بخواهيد، اطلاع از رشتههاي دانشگاهي و دانشگاههاي کشور و همچنين انجام تستهاي روانشناسي علمي و تاييد شده است، براي اينکه هر چه بيشتر با توانمنديها، استعدادها و همچنين ويژگيهاي شخصيتي خود آشنا شويد؛ کاري زمان بر که تنها از عهدۀ متخصصان روانشناسي و مشاوره بر ميآيد؛ نه اينکه فردي غير متخصص بخواهد در مدت سي دقيقه، و حتي کمتر، براي داوطلب انتخاب رشته کند.
ادامه دارد …