پيش به سوي هدف، وقت کشي ممنوع

همه مي‌دانند که سال تحصيلي داوطلبان آزمون سراسري، از تابستان منتهي به سال دوازدهم آغاز مي‌شود، اما عده‌اي از داوطلبان، بنا به سنت سال‌هاي گذشته، اول مهر را آغاز سال تحصيلي مي‌دانند و خواندن و مطالعۀ دروس را به ابتداي مهر ماه موکول مي‌کنند. برخي از داوطلبان نيز تابستان را به دليل مشکلات مختلف از دست داده‌اند و اکنون حسرت روزهاي از دست رفته را مي‌خورند و نگران اين هستند که مبادا نتوانند خود را به قافلۀ داوطلبان پيشرو و موفق آزمون سراسري برسانند.

به هر دو گروه بايد بگوييم که بهانه‌هاي خود را دور بريزيد؛ چون مهر ماه آمده است و بايد با دل و جان درس بخوانيد و پيش برويد؛ البته اگر از تابستان شروع مي‌کرديد، خيلي بهتر بود، اما هنوز هم دير نشده و شما فقط کمي زمان از دست داده‌ايد و نبايد اجازه دهيد که اين زمان از دست رفته بيشتر شود.

بهتر است که با توجه به موارد زير، يک برنامه‌ريزي مدوّن براي خود طرح کنيد و از همين زمان تعهّد کنيد که به برنامۀ خود به صورت کامل عمل کنيد.

گفتن اين حرف آسان است، اما در عمل، کمتر کسي برنامه‌هايي را که در ذهن دارد، عملي مي‌کند. در واقع بسياري از داوطلبان، يا هيچ برنامه‌اي را شروع نمي‌کنند و انجام آن را به فردا و فرداهاي موهوم موکول مي‌کنند، و يا برنامه‌اي را شروع مي‌کنند و ناتمام رهايش مي‌کنند.

براي جلوگيري از اين مشکل، به خودت بعد از هر مطالعۀ کوتاه پاداش بده.  اين جايزه مي‌تواند يک خوراکي يا تماس با يک دوست صميمي يا ديدن قسمتي از فيلم و کارتون مورد علاقه‌ات باشد. اگر مطالعه با علاقه صورت بگيرد، بسيار سازنده و اثرگذار خواهد بود. همچنين لازم است که براي انجام هر يک از کارهايت وقت مشخصي را در نظر بگيري؛ زيرا بدن انسان به اين برنامه‌ها عادت مي‌کند؛ در ضمن به علت مطالعه‌ات فکر کن. وقتي علتي مشخص و ارزشمند براي مطالعه کردن پيدا کني، آن را رها نخواهي کرد، اما اگر به خاطر اجبار خانواده يا مدرسه مطالعه کني، حوصله درس خواندن نخواهي داشت و به بهانه‌هاي مختلف، از زير مطالعه شانه خالي مي‌کني.

واقعيت اين است که هيچ زماني به طور دقيق و انحصاري براي مطالعه وجود ندارد؛ يعني دقيقاً نمي‌توان مشخص کرد که در چه هنگامي بايد مطالعه و در چه موقعي بايد از آن پرهيز کرد؛ بلکه هر وقت احساس کرديد که مي‌توانيد مطالعه کنيد، درس خواندن را شروع کنيد.

در اين ميان، گروهي معتقدند که مطالعۀ آخر شب، مناسب‌تر است. آنها مي‌گويند چون خواننده بعد از مطالعه مي‌خوابد، ذهن او فرصت کافي براي پردازش اطلاعات دارد و مطالب خوانده شده بهتر در حافظه وي تثبيت مي‌گردد؛ لذا مطالب براي مدت طولاني‌تري در حافظه‌اش باقي مي‌ماند. در واقع اين گروه معتقدند از آنجا که در هنگام خواب مطلب يا اطلاعات جديد ديگري وارد حافظه نمي‌شود، بنابراين، فرصت کافي براي پردازش اطلاعات وجود دارد.

آنان معتقدند که با اين روش، مطالب خوانده شده بهتر به خاطر سپرده مي‌شود و کمتر فراموش مي‌گردد؛ زيرا خواب فرصتي بسيار مناسب براي ماندگاري آنها در حافظه است.

گروهي که مطالعه در صبح زود را پيشنهاد مي‌کنند، عقيده دارند که يادگيري، نياز به مغز آماده و سرحال و بدون خستگي دارد. اين عده معتقدند که با مغز خسته نمي‌توان چيزي را به درستي آموخت. در واقع اين افراد، اصل را بر آمادگي مغز مي‌دانند. اينان بر اين عقيده هستند که چون در شب مغز استراحت کرده و شخص خستگي ذهني ندارد، هنگام صبح آمادگي بيشتري براي يادگيري دارد، و آنچه در صبح خوانده شود بهتر در حافظه باقي مي‌ماند. به همين دليل، آنها مطالعه در اوايل صبح را پيشنهاد مي‌کنند.

اما آنچه که به تازگي محققان اعلام کرده‌اند، اين است که ساعات بين 30/8 تا 30/6 بعد از ظهر، بهترين زمان براي مطالعه است. اين پژوهشگران مي‌گويند: علم جديد مي‌گويد که در هر ساعت از شبانه روز، انسان استعداد و توانايي خاصي دارد، ولي يافته‌هاي اخير علم نشان مي‌دهد که بدن انسان در طي شبانه روز، متحمل تغييرات زيادي در اين زمينه مي‌شود و در هر ساعت از روز توانايي خاصي دارد. حافظه کوتاه مدت و سرعت انتقال فکري در بيشتر افراد، در ساعات آخر صبح تا اوايل بعد از ظهر، به بيشترين حد فعاليت مي‌رسد. بهترين زمان براي فعال شدن حافظه دراز مدت، از ساعت30/6 تا30/8 بعد از ظهر است؛ بنابراين، اوقات ياد شده، زماني بسيار مناسب براي مطالعه به شمار مي‌رود. در ساعات آخر شب و اوايل صبح نيز، ميزان حافظه دراز مدت، درک مطلب و فراگيري دروس، در کمترين حد ممکن است.

البته در نهايت، زمان مطالعه بستگي به خود شما دارد که چه موقعي از نظر جسمي و رواني آمادگي لازم را داريد. اگر نسبت به زمان‌هاي خاص براي مطالعه شرطي شده‌ايد، آن اوقات، بهترين زمان مطالعه براي شماست.

در ضمن به ياد داشته باشيد که بلافاصله پس از غذا خوردن (خصوصاً ناهار يا شام) مطالعه نکنيد؛ زيرا با پر بودن معده، خون به طرف آن هجوم آورده تا غذا هر چه سريع‌تر هضم گردد؛ در نتيجه خون کمتري به مغز مي‌رسد و احساس خواب آلودگي به فرد دست داده و سطح هوشياري مغز کاهش مي‌يابد؛ بنابراين، پس از صرف غذا کمي استراحت کرده و بعد مطالعه را شروع کنيد.

توجه داشته باشيد که شب، زمان خوابيدن است و بهتر است که زمان خواب و بيداري خود را تغيير ندهيد؛ چون سلول‌هاي مغزي به آرامش و تاريکي شب هنگام نيازمند هستند. همچنين همه مي‌دانند کساني که کمتر خوابيده‌اند، از نظر ذهني عملکرد ضعيف‌تري نسبت به سايرين دارند؛ بنابراين، با خواب کافي، شما مي‌توانيد از ذهن خود در يادگيري و به خاطر سپردن مسايل، نهايت استفاده را ببريد.

نکتۀ ديگر اينکه تعدادي از داوطلبان، زمان خوابشان در تابستان منظم نبوده است و شب‌ها دير مي‌خوابيده و صبح‌ها دير از خواب بيدار مي‌شده‌اند. اين دسته از دوستان بايد زمان خوابشان را تنظيم کنند تا بتوانند سر کلاس درس، آماده و سرحال باشند.

براي رسيدن به موفقيت، بايد نگرش مثبتي نسبت به خودتان داشته باشيد. شيوۀ نگاه کردن شما به خودتان، مي‌تواند عامل موفقيت يا شکست شما باشد؛ در نتيجه، بسيار مهم است که ارزش زيادي براي خودتان قايل باشيد و خود را شکست خورده قلمداد نکنيد؛ زيرا حتي افرادي که بيشترين آسيب را ديده‌اند، مي‌توانند از جا برخيزند و کنترل زندگي‌شان را در اختيار بگيرند. در واقع زندگي مانند يک بازي ويديويي است. مهم نيست چند بار شکست خورده‌ايد؛ مهم اين است که شما مي‌توانيد دکمۀ «ادامه» را تا هر زمان که نياز داشته باشيد، فشاردهيد و مطمين باشيد تا زماني که بازي را ترک نکرده باشيد، شکست نخورده‌ايد.

ما هم قبول داريم که زندگي گاه منصفانه نيست، اما هميشه اتفاقات خوب و بد زيادي در هر لحظه از زندگي رخ مي‌دهد. حال اين شما هستيد که مي‌توانيد روي بخش خوب زندگي تمرکز کنيد يا بخش بد آن. شما مي‌توانيد به خاطر چيزهاي بدي که خارج از کنترل شما هستند، استرس زيادي را متحمل شويد، ولي انجام اين کار باعث نمي‌شود که احساس بهتري پيدا کنيد، اما اگر به اتفاقات مثبت توجه کنيد، برعکس آن کاملاً صادق است.

 تغذيه و ورزش

درس‌هاي شما، هر چه‌قدر هم که سنگين باشد، نبايد موجب شود که تغذيه مناسب و ورزش را فراموش کنيد. يک درس خواندن عالي، بايد همراه با خوردن خوراکي‌هاي مغذي باشد تا به شما کمک کند بازدهي بهتري داشته باشيد. توجه داشته باشيد که بدن و مغز، نياز به انرژي دارد و اين انرژي از آنچه که شما مي‌خوريد تهيه مي‌شود؛ بنابراين، ميان مغزي که از «هله و هوله» انرژي مي‌گيرد با مغزي که مواد مغذي به آن مي‌رسد تفاوت زيادي وجود دارد. براي عملکرد بهتر مغز، شما بايد خشکبار، انواع ميوه و حبوبات مصرف کنيد؛ در ضمن انجام يک ورزش ساده مثل پياده روي نيز قطعاً در کسب موفقيت شما مؤثر خواهد بود.

هرکس سبک خاص خود را در درس خواندن دارد. فايده اين کار در اين است که با دانستن آن، سرعت خودتان را در يادگيري افزايش مي‌دهيد؛ به عنوان مثال، نحوه به خاطر سپردن مطالب، در فردي که حافظه بصري قوي دارد با کسي که حافظه شنوايي قوي دارد، کاملاَ متفاوت است و دانستن اين تفاوت ها براي شما يک امتياز مثبت محسوب مي‌شود.