انتخاب رشته دقيق؛ راهي به سوي پيروزي

انتخاب رشته و دانشگاه، کار آساني نيست و ممکن است که در اين فرآيند، سؤال‌هاي بسياري ذهن ما را به خود مشغول کنند؛ سؤالاتي مانند: چه دانشگاهي را انتخاب کنم؟ چه شغلي براي آينده من مناسب است؟ چه نمره‌اي بايد کسب کنم تا بتوانم در يک رشته خاص موفق باشم؟ و … سؤال‌هايي کليدي هستند که به طور مستقيم به يک تصميم بزرگ مرتبط است: چه رشته‌اي را بايد انتخاب کنم؟

 

در عمل، صدها رشته براي انتخاب وجود دارند و رشته‌هايي که دانشگاه‌هاي مختلف ارايه مي‌کنند نيز با يکديگر متفاوت هستند؛ اما شما بايد رشته‌اي را انتخاب کنيد که در آينده، به خاطر تصميم امروزتان از خودتان راضي باشيد.

 

 نگران نباشيد؛ آن‌قدرها هم که به نظر مي‌رسد، انتخاب رشته کار سختي نيست؛ اما دقت مي‌طلبد. در اينجا به نکاتي که در اين زمينه بايد به آن توجه کنيد، مي‌پردازيم؛ سپس شما با مشاوره و کمک گرفتن از افراد متخصص، مي‌توانيد رشته مناسب خود را انتخاب کنيد.

در اينجا به شما کمک مي‌کنيم تا بدانيد:

 

· چرا انتخاب رشته دانشگاهي مناسب، مهم است؟

· چگونه رشته‌اي را انتخاب کنيم که براي ما و آينده‌مان مناسب باشد؟

· چگونه بفهميم که واقعاً چه رشته دانشگاهي را مي‌پسنديم؟

 

 

 از خود نپرسيد که «چه رشته‌اي را بايد انتخاب کنم؟» سؤال درست اين است که «چه رشته‌اي براي من مناسب است؟»

اولين قدم در انتخاب رشته مناسب براي شما، تشخيص درست زمينه‌هاي تحصيلي است که برايتان مهم و ارزشمند است، و اين خود مي‌تواند به دسته‌هاي متفاوتي تقسيم بندي شود که يک به يک به آنها مي‌پردازيم:

 

·     رشته دانشگاهي خود را متناسب با توانايي‌هايتان انتخاب کنيد

به طور کلي، توانايي‌ها به معناي آن چيزي است که شما مي‌توانيد انجام دهيد. فهميدن اينکه شما در چه زمينه‌هايي مهارت داريد و در چه زمينه‌هايي مي‌توانيد از آن مهارت‌ها استفاده کنيد، راه بسيار خوبي است براي آنکه پروسۀ حذف را هنگام انتخاب مجموعه‌اي از رشته‌هاي دانشگاهي آغاز کنيد.

 

با اين حال، باز هم زمينه‌هايي را که خودتان احساس مي‌کنيد در آنها توانايي بالايي نداريد، قبل از بررسي درست، ناديده نگيريد؛ زيرا خيلي از مهارت‌ها صرفاً در دانشگاه فرا گرفته مي‌شوند و دانشگاه هم مکاني براي يادگيري است.

 

·     رشته‌هاي دانشگاهي را بر اساس ارزش‌گذاري‌هايي که در ذهنتان داريد، انتخاب کنيد

 

انتخاب رشته دانشگاهي، بر اساس آن چه واقعاً از درون به آن اعتقاد داريد، معمولاً شما را در آينده به سمت شغلي هدايت مي‌کند که به آن شغل علاقه‌مند هستيد و اشتغال به آن برايتان لذت بخش است.

 

 با اين حال، در انتخاب رشته نبايد فقط به ارزش‌گذاري خودتان توجه کنيد. دوران دانشگاه، زمان کسب تجربه و کشف خودتان است، و بسياري از افراد در همين دوران تحصيل در دانشگاه است که به علايق واقعي و اصلي خود پي مي‌برند.

 

·     رشته دانشگاهي خود را بر اساس علايقتان انتخاب کنيد

 

اينکه در انتخاب رشته دانشگاهي خود به علايقتان توجه کنيد، بسيار خوب است. چه کسي هست که دوست نداشته باشد در مقابل انجام کاري که به آن علاقه دارد، درآمد هم کسب کند؟! ولي به ياد داشته باشيد که، همان طور که پيش‌تر هم گفتيم، ارزش‌گذاري‌ها و علايقتان ممکن است در طول زمان تغيير کند، و دوران تحصيل در دانشگاه هم ممکن است علايق شما را نسبت به دوران پيش از ورود به دانشگاه، کم رنگ‌تر کند.

·     رشته دانشگاهي خود را بر اساس آرزوها و آن چه عاشقش هستيد، انتخاب کنيد

 

در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که علايق شما، همان مواردي است که عاشقش هستيد، ولي اين فکر، دست‌کم گرفتن آرزوهاست. درست است که آرزوهاي شما براساس علايقتان شکل مي‌گيرد، ولي در حقيقت، آن چه به آن عشق مي‌ورزيد، ارزش‌ها و توانايي‌هاي شما را به تحقق آرزوهاي مادام‌العمرتان تبديل مي‌کند.

 

دنبال کردن آرزوها، هر آن چه که باشند، يکي از بهترين راه‌ها براي انتخاب رشته است، و معمولاً با کمترين ميزان پشيماني همراه است؛ با اين حال، مانند علايقتان، برخي از آرزوهاي شما نيز ممکن است تازه بعد از ورود به دانشگاه تعريف شوند.

 

واقعيت اين است که بسياري از اوقات، آرزوهاي ما، آرزوي اطرافيانمان است و بر اثر تلقيني که طي ساليان متمادي به ما شده است، فکر مي‌کنيم که آرزوي ما نيز همان است؛ براي مثال، مي‌توان به داوطلباني اشاره کرد که از درس زيست‌شناسي خوششان نمي‌آيد، اما آرزوي پزشک شدن را در ذهن خود مي‌پرورانند!

 

با دوستان و نزديکانتان درباره علايق خود صحبت کنيد و نظر آنها را در مورد خودتان بپرسيد. ممکن است که اين افراد، در مواردي موافق يا مخالف ايده‌ها و علايق شما باشند، ولي مي‌توانند در تصميم‌گيري‌ها، کمک بزرگي به شما بکنند.

 

 

درست است که حتماً بايد علايق، ارزش‌ها و آرزوهاي خود را در انتخاب رشته‌تان در نظر بگيريد، ولي تمام اين موارد، مربوط به زمان حال شما مي‌شوند؛ پس آينده چه نقشي در اين زمينه دارد؟ در اينجا به سؤالاتي که بايد از خود بپرسيد تا نتايج بلند مدتي را از انتخاب رشته مناسب دريافت کنيد، مي‌پردازيم:

 

·     آيا بعد از چندين سال، باز هم از آن رشته، که در آن تحصيل خواهيد کرد، لذت خواهيد برد؟

 

شما علايق و آرزوهايي داريد که برايشان ارزش‌گذاري کرده‌ايد، ولي اگر بعداً موقعيت يا نظرتان عوض شود، چه؟ چه کسي مي‌تواند بگويد که ۱۰ يا ۲۰ يا ۳۰ سال آينده، چه احساسي داريد؟

 

اگر مطمين نيستيد که چگونه بايد به اين سؤال پاسخ دهيد، ديدگاهي کلي‌تر و گسترده‌تر را در نظر بگيريد؛ مثلاً به جاي انتخاب شاخه‌اي خاص از زيست‌شناسي، که با آن آشنايي نداريد، آن شاخه کلي‌تر را انتخاب کنيد تا بعدها براي ورود به شاخه‌هاي تخصصي‌تر اين رشته تصميم بگيريد.

·     آيا فرصت شغلي دارد؟

 

به عبارت ديگر، آيا بعد از گرفتن مدرکتان مي‌توانيد به راحتي شغلي را در زمينه رشتۀ تحصيلي خود بيابيد؟ البته اين موضوع، خود به تحقيق و بررسي درست نياز دارد. مشاغلي را که پس از فراغت از تحصيل در هر رشتۀ تحصيلي مي‌توانيد به آنها مشغول شويد، به خوبي بررسي کنيد. ممکن است که اسم خيلي از مشاغل موجود، حتي به گوشتان هم نخورده باشد!  

 

·     آيا اين شغل در آينده همچنان وجود خواهد داشت؟

 

ما در دنيايي زندگي مي‌کنيم که جريان سريع پيشرفت تکنولوژي و نوآوري، بسيار سرسام‌آور است. هوش مصنوعي و ماشيني شدن بسياري از چيزها، در حال تغيير دادن قاعده بازي هستند و اين تغيير، در آينده بيشتر هم مي‌شود.

 

ممکن است به سؤال قبلي پاسخ «بله» داده باشيد و بگوييد که فرصت شغلي اين رشته، اکنون موجود است، ولي آيا آن فرصت شغلي در ۱۰ سال آينده نيز وجوددارد؟ برخي از مشاغل پايه‌اي ممکن است که در سال‌هاي آينده به کلي حذف شوند.

·     آيا درآمد کافي دارد؟

 

ممکن است شما جزء آن دسته از افرادي باشيد که با قاطعيت مي‌گويند درآمد، در جريان تصميم گيري‌هايشان چندان اهميتي ندارد، ولي بهتر است که با خودتان صادق باشيد؛ چون درآمد داشتن از شغل مورد نظر، براي همگان بسيار مهم است.

 

هيچ کس دوست ندارد که در آينده با مشکل مالي مواجه شود؛ بنابراين، اگر قصد داريد که بعدها مستقل شويد، مهم است آن‌چه را که به عنوان درآمد در مقابل شغلتان دريافت مي‌کنيد، حتماً در نظر داشته باشيد.

 

 

اينکه شما در پايان تحصيل خود، تنها مدرکي را با مهر و امضا دريافت کنيد، چندان به کارتان نخواهد آمد. مدرک شما و اعتبار آن، بستگي زيادي به صادر کننده مدرک و مکاني دارد که در آن تحصيل مي‌کنيد.

 

·     انتخاب دانشگاه متناسب با رشته‌اي که انتخاب مي‌کنيد

 

در حالي که دانشگاه‌هاي معروف و شناخته شده اي وجود دارند که اکثريت داوطلبان ترجيح مي‌دهند براي تحصيل به آنها وارد شوند، بسياري از دانشگاه‌ها نيز هستند که در رشته‌ها و زمينه‌هايي خاص قوي هستند؛ پس نبايد اهميت تحقيق و بررسي در اين مورد را نيز فراموش کرد. با انتخاب دانشگاه متناسب با رشته‌اي که انتخاب مي‌کنيد، احتمال اينکه در آينده نيز تحصيلات خود را در مقاطع بالاتر بتوانيد در همان جا ادامه دهيد، افزايش مي‌يابد.

 

درست است که يکي از نکات مثبت تحصيل در دانشگاه‌هاي بزرگ، گستره وسيع رشته‌ها، واحدهاي درسي، کارگاه‌ها و آزمايشگاه‌‎هاي مجهز و مدارکي است که آن دانشگاه‌ها ارايه مي‌دهند، ولي نگذاريد که اين موضوع، شما را نسبت به دانشگاه‌هاي ديگر دلسرد کند. در نهايت، اگر شما قصد ادامه تحصيل در رشته مورد نظرتان را داشته باشيد، زمينه تحصيلي شما در آينده، تخصصي‌تر مي‌شود و انتخاب‌هاي شما نيز محدودتر خواهد شد.

 

·     مکان دانشگاهي که انتخاب مي‌کنيد، بسيار مهم است

 

براي انتخاب دانشگاه، موقعيت مکاني يا شهري را که دانشگاه در آن قرار دارد، نيز بايد در نظر بگيريد. آيا شرايط دور شدن از خانواده خود را داريد؟ آيا مي‌توانيد از پسِ هزينه‌هاي مربوط به زندگي در شهرهاي ديگر برآييد؟

 

در نهايت، بعد از تهيه ليستي از دانشگاه‌ها و رشته‌هايي که براي انتخاب مدّنظر داريد، مي‌توانيد ليست خود را بر اساس رشته‌هايي که هر دانشگاه ارايه مي‌کند و رشته‌هايي که مناسب شماست، محدودتر کنيد.

 

 

اگر براي انتخاب رشته دانشگاهي خود، دچار استرس شده‌ايد، عجله نکنيد و کمي‌ بيشتر به خود زمان بدهيد تا بتوانيد در اين مورد، درست تصميم بگيريد. تصميمات عجولانه و همراه با استرس، معمولاً نتايج مطلوبي را برايتان به همراه نخواهند داشت.

 

انتخاب رشته، تصميمي است که خود شما بايد بگيريد؛ با اين حال، اگر نياز به کمک داريد، حتماً آن را از افراد داراي صلاحيت دريافت کنيد:

·     با مشاوران تحصيلي صحبت کنيد

 

چه کسي بهتر از مشاوران تحصيلي، که در اين زمينه تخصص دارند، مي‌توانند کمکتان کنند؟ با اطلاعاتي که آنها در زمينه رشته‌هاي تحصيلي و دانشگاه‌ها در اختيار شما قرار مي‌دهند، مي‌توانيد با آرامش و آگاهي بيشتري انتخاب رشته کنيد.

 

·     با فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي مختلف صحبت کنيد

 

برخي از فارغ‌التحصيلان دانشگاهي (به خصوص افرادي که رشته تحصيلي خود را با علاقه انتخاب کرده‌اند) مي‌توانند شما را در زمينه مشاغل مختلف راهنمايي کنند و ديدگاهي بلند مدت در مورد رشته و فرصت‌هاي شغلي مرتبط با آنها در اختيارتان قرار دهند.

 

·     با همدوره‌اي‌هاي خود صحبت کنيد

 

دوستان و همکلاسي‌هاي شما معمولاً منبع خوبي از ايده‌ها و انگيزه‌ها هستند. درست است که آنها مانند افراد حرفه‌اي و متخصص، دانش و آگاهي لازم را در زمينه رشته‌هاي دانشگاهي ندارند، ولي به خوبي درک مي‌کنند که شما چه دوراني را از سر مي‌گذرانيد. آنها هم در شرايط يکسان با شما هستند؛ پس با آنها صحبت کنيد و پيشنهادهايشان را ناديده نگيريد.

 

·     با والدين خود گفت‌و‌گو کنيد

 

والدين شما، در تمام مراحل زندگي‌تان همراهتان بوده اند و امروز نيز با دلسوزي در کنار شما هستند.

 

البته پيشنهادهاي والدين شما زماني مؤثر خواهد بود که بر آن چيزي که برخلاف ميل شماست، اصرار نورزند؛ چون در نهايت، کسي که قرار است تصميم نهايي را بگيرد، خود شما هستيد.

 

 

يک رشته ايده‌آل را براي خود در دانشگاه (با تمام مزايا، علاقه زياد و آينده مناسب) تصور کنيد. نقطه منفي آن چيست؟ بله، درست است؛ چيزي به ذهنتان نمي‌رسد.

 

قطعاً هر رشته‌اي مزايا و معايب خود را دارد. تنها کاري که شما بايد بکنيد، اين است که اين نقاط منفي را شناسايي کنيد و اطمينان حاصل کنيدکه هنگام مواجهه با آنها مي‌توانيد مديريتشان کنيد.

 

براي خودتان مشخص کنيد که چقدر احتمال دارد رشته انتخابي‌تان را بعداً تغيير دهيد. همان طور که گفته شد، بسياري از افراد، ممکن است که در دانشگاه به فکر تغيير رشته بيفتند؛ پس بهتر است از قبل بدانيد که در صورت گرفتن اين تصميم، چه هزينه‌هايي را بايد بپردازيد. آيا اصلاً پيش نيازهاي لازم را براي انجام اين کار خواهيد داشت؟ اگر همچنان در اين زمينه ترديد داريد، رشته‌هايي کلي‌تر را انتخاب کرده و از انتخاب رشته‌هايي که تخصصي‌تر هستند، اجتناب کنيد.

 

براي تشخيص نکات منفي، به فرصت‌هاي شغلي، دانشگاه مناسب و تمام مواردي را که اينجا گفته شد، توجه کنيد.

 

آن چه اهميت دارد، اين است که هرگز مستقيماً به دنبال آسان‌ترين گزينه نرويد و راهي را انتخاب کنيد که به آن افتخار خواهيد کرد و شما را به سمت هدفي که در ذهن داريد، سوق مي‌دهد.

 

 

يک نکته اصلي که در پايان اين جستار بايد به آن پرداخته شود، بررسي کردن نهايي انتخابتان بر اساس واقعيات موجود است. لزوماً رشته‌اي که از نظر بسياري افراد، يک رشته ايده‌آل است، براي شما بهترين نخواهد بود. تصميم نهايي را با توجه به شرايط و امکانات خود بسنجيد و قبل از اينکه اين بزرگترين تصميم زندگي‌تان را بگيريد، اين سؤالات را دوباره از خود بپرسيد:

 

·     چه شغلي براي من در آينده مناسب است؟

·     آيا رشته‌اي که انتخاب کرده‌ام، مرا براي رسيدن به آن شغل کمک مي‌کند؟

·     چه دانشگاهي براي رشته‌اي که انتخاب کرده‌ام، مناسب است؟

·     آيا رشته‌اي را که انتخاب کرده‌ام، با توانايي‌ها و مهارت‌هاي من سازگار است؟

·     آيا تمام معايب و نقاط منفي انتخاب خود را بررسي کرده‌ام؟

به خود يادآوري کنيد که مقطع دبيرستان به پايان رسيده است و اکنون به مرحله جديدي از تحصيل خود وارد مي‌شويد و بايد با خود صادق باشيد و براي انتخاب رشته‌تان، واقع‌بينانه تصميم بگيريد.

 

به طور خلاصه، براي انتخاب رشته مناسب براي خود، به علايق، توانايي‌ها، مهارت‌ها و آرزوهاي خويش توجه کنيد و آينده شغلي و درآمد مناسب مجموعه رشته‌هاي انتخابي را نيز براي خود در نظر بگيريد، و اگر در اين پروسه نياز به کمک داشتيد، با افراد حرفه‌اي و متخصص، اطرافيان و والدينتان مشورت کنيد.