دروس عمومی را چگونه مطالعه کنیم؟
یک دوست قدیمی دارم که هفته گذشته با توجه به شناخت و رفاقت قبلی مراجعه‌ای داشت و درخواست کرد به فرزندش که سال چهارم است و خودش را برای آزمون سراسری آماده می‌کند، مشاوره و راهنمایی بدهم. من هم به پاس دوستی و از آنجایی که وظیفه خود می‌دانم پذیرفتم و قراری گذاشتیم تا فرزند دلبند ایشان را ببینم.
وقتی با ایشان در یک بعد از ظهر پاییزی چند شب مانده به یلدا ملاقات کردم، از چند و چون کارش سؤال کردم تا بدانم در چه وضعیتی قرار دارد و آمال و آرزویش چیست. قدری که از مصاحبت ما گذشت، با شور و هیجان کارنامه‌ای را از کیفش درآورد و نشان داد که در درس زیست‌شناسی 72 درصد و در شیمی هم 57 درصد به سؤالات پاسخ درست داده است. وقتی سربرگ کارنامه آزمون را نگاه کردم دیدم که از همین آزمون‌های آزمایشی چند مرحله‌ای است که به وفور در حال برگزاری است، و برایم توضیح داد که در طول یک ماه، وضعیت نمره‌اش در درس زیست‌شناسی از 65 درصد به 72 درصد رسیده و همین‌طور در شیمی هم رشد داشته است که طبعاً من هم تشویق و تحسینش کردم؛ اما چیزی که برایم جالب بود این بود که دروس عمومی مثل ادبیات فارسی و زبان خارجی را اصلاً نزده بود و در کارنامه صادر شده مقابل ستون آنها عبارت «صفر درصد» خودنمایی می‌کرد.
وقتی علت را جویا شدم که چرا با وجود به دست آوردن درصد نسبتاً بالای زیست‌شناسی، در دروس عمومی نمره خوبی کسب نکرده است، با بی‌تفاوتی گفت: من همه تمرکزم را گذاشته‌ام روی دروس تخصصی و با توجه به اهمیت آنها و ضریبی که در آزمون سراسری دارند، قصد دارم که همه فکر و ذکرم را برای این دروس بگذارم و بالای 85 درصد بزنم. گفتم: این درست، اما دروس عمومی چی؟ آنها را می‌خواهی به امان خدا رها کنی؟!
گفت: بله، البته اگر وقت کردم بعداً سری به آنها می‌زنم، اما اگر هم نشد مهم نیست؛ من شنیده‌ام که دروس تخصصی خیلی مهم هستند و به همین خاطر همه وقتم را برای آنها می‌گذارم و الحمدا… در این زمینه پیشرفت هم داشته‌ام.
بنابر وظیفه، خیلی سعی کردم برایش توضیح بدهم که این طور‌ها هم که تو تصور می‌کنی نیست و نه تنها برای قبولی، بلکه برای موفقیت و تحصیل در آینده، شما به اطلاعات و سواد علمی همه دروس به طور توامان احتیاج داری و باید تمام دروس را با هم پیش ببری و دروس تخصصی و عمومی مثل دو بال یک پرنده هستند که برای پرواز به وجود هر دوی آنها نیاز است و به تنهایی داشتن یک بال هر چند هم قوی کافی نیست و پرنده را به مقصد نمی‌رساند، و ترغیبش کردم تا دیرتر نشده است، به دروس عمومی هم بپردازد و فکر فردا باشد و این کار مهم را به بعد حواله نکند که: «عاقل آن است که اندیشه کند فردا را»
اما قدری که با خودم فکر کردم گفتم این تلقی و برداشت نکند خدای ناکرده تلقی و برداشت عده قابل توجهی از بچه‌ها باشد و تعدادی از داوطلبان محترم کنکور ساده‌اندیشی کنند و به جای مطالعه همه جانبه تمام موارد امتحانی، فقط بخشی از دروس را انتخاب کنند و فکر و ذکر خود را معطوف آنها کنند. این بود که تصمیم گرفتم مطلب این هفته ستون «همشاگردی سلام!» را به اهمیت مطالعه همه دروس اختصاص داده و تاکید کنم که فردی موفق‌تر خواهد بود که همه دروس را باهم مطالعه کند؛ آن هم به دو دلیل: اولاً هر درس، چه در امتحانات معمول آموزش و پرورش و چه در آزمون سراسری، اهمیت خود را دارد و هیچ درسی دور از اهمیت نیست؛ ثانیاً به خاطر همپوشانی عرضی که دروس باهم دارند، برای نمونه، وقتی به ادبیات فارسی اهمیت نمی‌دهیم و با لغات و اصطلاحات آن نامانوس می‌شویم، آن وقت درک اصطلاحات و متون سایر دروس هم برای ما مشکل می‌شود، یا هنگامی که به زبان خارجی کم لطفی می‌کنیم آنجاست که در درک محتوایی برخی از دروس تخصصی هم دچار نقصان می‌شویم.
به همین خاطر، یک فرد عافیت‌اندیش و آینده‌نگر همچون پرنده‌ای که دو بال برای پرواز دارد، هم به مطالعه دروس عمومی اهمیت می‌دهد و هم به مطالعه دروس تخصصی می‌پردازد؛ البته این طبیعی است که با توجه به اهمیت و ضریب بالای دروس تخصصی وقت بیشتری برای آنها قایل شویم، اما هیچ داوطلبی حق ندارد که دروس عمومی را نادیده بگیرد و فقط تمام انرژی خود را مصروف دروس تخصصی کند؛ اگر چه دروس تخصصی در انتخاب و گزینش دانشجویان نقش و تاثیر بیشتری داشته باشند. حال سؤالی که پیش می‌آید این است که دروس عمومی را چگونه مطالعه کنیم؟
نحوه مطالعه دروس عمومی
دروس عمومی رشته‌های مختلف عبارتند از: ادبیات فارسی، معارف اسلامی، عربی و زبان انگلیسی. نکته‌ای که در مورد کلیه دروس عمومی بویژه ادبیات فارسی، عربی و انگلیسی حایز اهمیت است و غالب داوطلبان به آن توجه ندارند، ارتباط طولی و عرضی این دروس با یکدیگر و با سایر دروس است. در سطور بالا اشاره شد که دروس عمومی، نوعی همپوشانی با سایر دروس دارند و کسی که در دروس عمومی تسلط دارد، دروس تخصصی را هم بهتر درک می‌کند؛ اما نکته مهم‌تری که برخی از داوطلبان بویژه دانش‌آموزان سال‌های سوم و چهارم دبیرستان به آن کمتر توجه می‌کنند ارتباط طولی این دروس با خودشان است؛ یعنی دانش‌آموزی که متون فارسی را در سال‌های اولیه دبیرستان خوب درک نکرده یا در مکالمه و ترجمه متون انگلیسی مشکل دارد، باید مشکل خود را در پایه‌های پایین‌تر جست و جو کند و با تسلط بر محتوای کتاب‌های قبل اِشراف لازم را به مطالب پیدا کند؛ برای همین منظور، چه در درس ادبیات فارسی و چه در درس زبان خارجی و چه در درس عربی، اولین و مهم‌ترین توصیه ما مطالعه و مرور دوباره لغات سال‌های گذشته است. اگر بر دروس عمومی تسلط کامل ندارید و نمره دلخواه نمی‌گیرید، لطفاً برگردید و لغات تمام طول دوره راهنمایی و متوسطه را دوباره‌خوانی کنید و این بار با تامل و دقت بیشتری آنها را از جلوی چشم خود بگذرانید و حتی کاربرد آنها را در متون پیدا کنید تا در ذهنتان بخوبی بنشیند؛ حتی اگر وقت و حوصله‌اش را دارید سعی کنید که برای خودتان یک فرهنگ لغت دانش‌آموزی درست کنید.این کار بویژه برای دانش‌آموزان سال‌های اول و دوم دبیرستان عالی است. با داشتن یک فرهنگ لغت دانش‌آموزی در دروس فارسی، عربی و زبان به خودتان کمک بزرگی خواهید کرد و بعد از عید که فصل مرور است با یک نگاه خیلی از نکات در ذهنتان پررنگ خواهد شد.
نکته دیگر اینکه دستور زبان یا به قول انگلیسی‌ها گرامر و به قول اعراب صرف و نحو را به طور اساسی مطالعه کنید. اگر چنین کنید آن وقت معنی کردن شعر و نثر، ترجمه متون، درک صنایع ادبی و امثالهم کار سختی نخواهد بود و براحتی خواهید توانست پاسخ اغلب سؤالات آزمون‌های مختلف و حتی آزمون سراسری را بدهید. حال می‌ماند اینکه در درس ادبیات فارسی قدری هم تاریخ ادبیات بدانید و نام شعرا و نویسندگان متاخر و متقدم، سال تولد، نام کتاب و … ایشان را بدانید؛ البته این اطلاعات در کتاب‌های ادبیات به طور پراکنده آمده است که شما می‌توانید آنها را جمع‌آوری کرده و مثل فرهنگ لغت یکجا جمع کنید. واضح است که اگر به چند نکته ذکر شده توجه کنید، شما بسرعت در دروس عمومی وضعیت مناسبی پیدا می‌کنید و این مواد برایتان جز مواد امتحانی نمره‌آور خواهند شد و دیگر مثل آن دانش‌آموز عزیز که ذکر آن رفت نخواهید بودکه قید دروس عمومی را می‌زند و فقط به نمره درس‌های تخصصی متکی است.
حال می‌ماند یک نکته ظریف و آن اینکه یکی دو باری خود را محک بزنید و ببینید که جایگاه شما در مقایسه با سایرین در کجاست؛ البته یادتان باشد که بعد از شرکت در هر آزمون صرفاً به نمره خام خود توجه نکنید؛ بلکه بیشترین توجه شما به تراز نمره خود باشد و ببینید که در آن درس دارای چه ترازی هستید و چه بسا با یک درصد کمتر شما در تراز بهتری قرار بگیرید؛ چرا؟ چون بسیاری از داوطلبان به برخی از دروس اهمیت کمتری می‌دهند؛ برای مثال، اکثر داوطلبان کنکور به درس عربی خیلی اهمیت نمی‌دهند. حال شما با یک درصد نه چندان عالی هم می‌توانید بسیاری از داوطلبان را پشت سر بگذارید و صاحب یک تراز خوب بشوید. به هر حال در ترازوی سنجش، اگر چه کفه دروس تخصصی قدری سنگین‌تر از کفه دروس عمومی است، اما دروس عمومی هم اهمیت خود را دارا هستند و داوطلبان برای کسب موفقیت باید به هر دو عنوان توجه کنند؛ بویژه اینکه یادگیری و به خاطر سپردن دروس عمومی راحت‌تر است و زمان کمتری می‌برد و به قول بعضی‌ها مطالعه و مرور دروس عمومی می‌تواند نمک مطالعات دروس تخصصی باشد و هر وقت از مطالعه دروس تخصصی خسته شدید، با مطالعه دروس عمومی می‌توانید تنوع ایجاد کنید. خوشبختانه هنوز حداقل شش ماه فرصت مفید تا کنکور دارید. لطفاً نگاه دوباره‌ای به دروس عمومی داشته باشید، کاستی‌های خود را پیدا کنید، به تقویت آنها بپردازید و بعد از عید هم که فصل مرور و دوباره‌خوانی است، با یک مرور گذرا آنها را در ذهن خود دوباره پررنگ کنید و با خیال راحت با دو بال قدرتمند، سرجلسه آزمون سراسری فرود آیید.
ان‌شاءا… هفته آینده راجع به نحوه مطالعه دروس تخصصی باهم صحبت می‌کنیم.
منبع : هفته نامه پیک سنجش
