چون که صد آمد نود هم پیش ماست …

سلام و درود بر همه دانش‌آموزان و دانش‌پژوهانی که تلاش می‌کنند خود را برای زندگی فردا مهیا کنند و درود بر آنانی که سعی می‌کنند درس را برای با سواد شدن و مفید بودن بخوانند. خوانندگان گرامی هفته‌نامه پیک‌سنجش زمانی این مقاله به دستشان می‌رسد که اکثریت قریب به اتفاق دانش‌آموزان سرگرم امتحانات دی‌ماه هستند و سخت تلاش می‌کنند که امتحانات را یکی پس از دیگری طی کرده و خیال خود را راحت سازند؛ اما به نظر ما رسید که بار دیگر با خوانندگان گرامی، بویژه دبیرستانی‌ها و علی‌الخصوص آنانی که نیم‌نگاهی هم به کنکور دارند، مطالبی را در میان بگذاریم و تجربیات خود را به آنها منتقل سازیم.

البته تذکر یک نکته برای چندمین بار لازم است و آن اینکه اگر ما در این مقالات و سلسله رهنمودها نکته یا نکاتی را برای عزیزان مطرح می‌کنیم، منظور نظرمان آن گروه محدود پیش‌ِرو نیستند که از دیگران جدا شده و حتی روی لحظه لحظه‌های خود حساب کرده و حتی یک ساعت از وقت خود را بدون برنامه صرف نمی‌کنند و به امید کسب رتبه برتر مدت‌هاست که تلاش می‌کنند. پر واضح است این عزیزان که کارشان به آسانی قابل تکرار نیست، گروه خاصی هستند که با یک برنامه‌ریزی دقیق و دراز مدت به اینجا رسیده‌اند.

از طرف دیگر متاسفانه هستند گروه محدودی که باری به هر جهت در آزمون سراسری شرکت می‌کنند و تنها نقش سیاهی‌لشکر را دارند و همه چیز را به قضا و قدر سپرده‌اند و میخ نصیحت ما بر سنگ بی‌اعتنایی‌ ایشان اثر نخواهد کرد و با اینکه گروهی قلیل و اندک هستند، اما از مراحل و اصول یادگیری و شرکت در این رقابت عظیم فاصله بسیاری دارند؛ ولی در این بین هستند اکثریت قابل توجهی از داوطلبان آزمون سراسری که هر کدام از آنها با اندکی توجه و التفات می‌توانند چندین پله جایگاه خود را ارتقا داده و امکان قبولی خود را افزایش دهند. در این سلسله مطالب، منظور نظر ما همان‌ها هستند؛ افرادی که هم از سواد و اطلاعات نسبتاً مناسبی برخوردارند و هم گوش شنوا دارند و جویای نصیحت و یادآوری هستند. این عزیزان در برخی از زمینه‌ها نیاز به راهنمایی و تلنگر دارند تا به صراط مستقیم کنکور بیفتند و همه تلاش خود را به خرج دهند. آنچه در پی می‌آید جنبه عمومی و کلی دارد و نسخه‌ای ویژه برای گروهی خاص نیست و عموم دانش‌آموزان می‌توانند از آن استفاده کنند و آنچه می‌گوییم مهم‌ترین کارها در دی‌ماه است.

واقعیت این است که بسیاری از محصلان، دروس را فقط برای کسب نمره و پاس کردن واحدها می‌خوانند و به مجرد آنکه نمره لازم را کسب کردند، محتوای درس را به باد فراموشی سپرده و دغدغه آن را ندارند که آن درس را برای همیشه یاد بگیرند؛ در حالی که اگر درس را برای درک بیشتر و کسب سواد علمی بیاموزند، به مصداق «چون که صد آمد نود هم پیش ماست» هم معدل خوبی کسب می‌کنند و هم در آزمون سراسری موفق خواهند شد.

توصیه ما به دانش‌آموزان عزیز این است که در این بحبوحه امتحانات به جای توجه به کسب نمره و پاس کردن دروس به فکر یادگیری عمیق باشند و دروس را به طور همیشگی بخوانند؛ البته برای رسیدن به این درجه، چند مهارت و تکنیک لازم است که در زیر می‌آید:

متاسفانه برخی از دانش‌آموزان و داوطبان گرامی کنکور نگاه مثبت و امیدوارانه‌ای به تحصیل ندارند و اکثراً با بی‌رغبتی و بی‌میلی آن را دنبال می‌کنند. چنین رویکردی ما را حتی از رسیدن به یک معدل دلخواه هم دور می‌کند؛ پس لازم است از آنجایی که تحصیل و یادگیری، نقش سازنده و تعیین کننده‌ای در زندگی ما دارد، به آن توجه و اهتمام کافی داشته باشیم و آن را با علاقه‌مندی دنبال کنیم. مثبت‌اندیشی و اشتیاق، خود رفتن نیمی از راه است.

2-    بسیاری از دانش‌آموزان گرامی، نشستن سر جلسه آزمون را آخرین مرحله از هفت خان تحصیل می‌دانند و وقتی از جلسه امتحان خارج شدند، بویژه وقتی که نمره خوبی هم کسب کنند، همه چیز را به فراموشی می‌سپارند و به گونه‌ای که بار سنگینی از دوش‌شان برداشته شده «آخیش» جانانه‌ای می‌گویند و سپس دچار نسیان و فراموشی می‌شوند و دو روز بعد هر سؤالی که از آنها می‌‌پرسی، اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. چنین مطالعه‌ای اصلاً رضایت‌بخش نیست و ما را به جایی نمی‌رساند. لازم است حالا که در حال گذر از امتحانات دی‌ماه هستید، سؤالات را بخوبی ثبت و ضبط نموده و جواب‌های خود را پس از امتحان دقیقاً تحلیل و بررسی نمایید و پس از آنکه امتحانات را دادید و آب‌ها از آسیاب افتاد، سؤالات را به کمک دوستان خود دوباره مرور کنید و نقاط قوت و ضعف خود را بیابید. در امتحانات غالباً نمره‌ای که کسب می‌کنیم کمتر از نمره‌ای است که پیش‌بینی نموده‌ایم. نگران نباشید مهم این است که علت‌های کاستی نمره خود را پیدا کنید.

3-    کم نیستند شاگردانی که پس از جلسه امتحان، اگر احساس کردند نمره لازم را کسب کرده‌اند، کتاب را به باد صبا سپرده و خود را فارغ‌البال می‌دانند و احساس می‌کنند که از پل صراط تحصیل گذشته‌اند و دیگر به کتاب نیاز ندارند؛ در حالی که کتاب‌های درسی را باید به گونه‌ای نگهداری کنیم که انگار تا آخر عمر به آنها نیاز داریم و باید هر از چندی به آنها مراجعه کنیم که بواقع چنین هم هست و کتاب برای اهل دانش مثل گلستانی است که هر چند وقت یک بار باید در آن قدمی بزنند و تفرجی کنند.

4-    از آنجایی که دی‌ماه، موسم امتحانات مدرسه‌ای و سؤالات تشریحی و تحلیلی است، توصیه می‌کنیم دانش‌آموزان معمولی که همان اکثریت داوطلبان آزمون سراسری را تشکیل می‌دهند، فعلاً از تست زدن پرهیز کنند و تمام فکر و ذکر خود را معطوف به سؤالات تشریحی کنند تا با یک تیر چند نشان بزنند؛ از یک طرف امتحانات دی‌ماه را بخوبی پشت سر بگذارند و معدل بالایی کسب کنند، و از سوی دیگر، سواد عمومی خود را ارتقا دهند تا در بهمن و اسفند راحت‌تر و سریع‌تر تست بزنند.

البته اگر هستند عزیزانی که وقت کم نمی‌آورند و تمرکزشان به هم نمی‌‌ریزد هیچ ممانعتی نیست و منعی ندارد که تست هم بزنند؛ اما معمولاً همه داوطلبان چنین کششی ندارند و بهتر است که در دی‌ماه، دانش‌آموزان و داوطلبان گرامی، همه توان خود را برای موفقیت در امتحانات بگذراند.

5-     توان خود را بالا ببرید. چند ماه قبل اشاره داشتیم که نمی‌توان برای همه افراد یک نسخه پیچید و برای مثال به همه حکم کرد که روزی مثلاً 10 ساعت مطالعه کنید، اما می‌توان به همه توصیه کرد در مقاطعی از دوره آموزشی سعی کنید که همچون یک ورزشکار که رکورد انفرادی خود را می‌شکند شما هم رکورد مطالعه خود را افزایش دهید. دی‌ماه برای این منظور بهترین وقت است. به همه دانش‌آموزان عزیز توصیه می‌کنیم که در دی‌ماه با توجه به موعد امتحانات و با توجه به بیشتر شدن طول روز می‌توان ساعت مطالعه را بیشتر کرده و راندمان کار خود را ارتقا داد؛ پس لطفاً خودتان را با خودتان مقایسه کنید و سعی کنید که رکورد سخت‌کوشی خود را بشکنید و در دی‌ماه بیشتر و بیشتر مطالعه کنید. تردید نکنید که این کار به نفع شماست.

6-     اگر چه به روش مطالعه تک تک شما عزیزان احترام می‌گذاریم، اما توصیه می‌کنیم که پس از هر امتحان، یکی دو ساعت استراحت کرده تا اعصابتان آرام گرفته و دل و دماغ مطالعه دوباره را پیدا کنید؛ یا هر آنچه شما را تسکین می‌دهد و به آرامش دوباره می‌رساند انجام دهید و سپس با عزمی جزم و انرژی دوباره برای مطالعه درس بعدی اقدام کنید و فرصت را از دست ندهید.

7-    یکی از توصیه‌های عمومی متخصصان مطالعه، صبح و بویژه صبح زود است؛ اگر به آن عادت دارید چه بهتر و اگر عادت ندارید سعی کنید که به آن عادت کنید. مطمین باشید که ضرر نمی‌کنید. صبح زود پس از یک استراحت چند ساعته و خواب شبانگاهی، بهترین ساعت برای مطالعه است و شک نکنید که بازدهی کار شما را افزایش می‌دهد. به قول ظریفی اگر عادت کنید که صبح یک ساعت زودتر از سایرین بیدار شوید، شما از سایرین سه ساعت جلوتر خواهید بود؛ چون در آن ساعت‌ها بازدهی کار بیشتر است.

و حرف آخر اینکه قدر امتحانات دی‌ماه را دانسته و آن را فرصت مناسبی برای مطالعه بیشتر بدانید. در این ایام مطالب درسی‌تان را با دقت و توجه بیشتری بخوانید و دی‌ماه را مانند یک اردوی آمادگی، فرصتی برای مهیا شدن به منظور شرکت در آزمون سراسری بدانید تا با یک تیر دو نشان بزنید. ما هم وعده می‌دهیم که در شماره‌های آینده در مورد نحوه مطالعه در بهمن و اسفند مطالبی را برایتان بنویسیم و به شما هدیه کنیم.

یادتان باشد که در حد امکان تلاشتان را بیشتر کنید تا بتوانید آرزوهای بلندتری داشته باشید؛ والّا مجبورید که فقط به اندازه تلاشتان آرزو کنید. آینده و سرنوشتتان در گروی تلاش امروز شماست. قدرش را بدانید.